Leefbaar - de Jood en de NSB'er
07 11 04 - 21:34
Zondagmiddag, Beauforthuis Austerlitz en een zaal vol mensen waarvan het merendeel zeker boven de 55 jaar. De voorstelling heet Leefbaar: een actueel thema dat je zonder enige moeite kunt vertalen naar de wereld van vandaag waar de confrontatie tussen het Christendom en de Islam de actualiteit bepaalt.
Een toneel, een tafel, twee stoelen waarop twee mannen ons laten zien hoe een Jood en een NSB-er met elkaar omgaan in het huis waarin ze beiden wonen tijdens de tweede wereldoorlog. In eerste instantie zien we alleen wat oppervlakkig gekibbel tussen de twee mannen waarbij de Jood, die bij de NSB-er zit ondergedoken, steeds door de knieen gaat terwijl hij toch qua intellectuele ontwikkeling veruit de meerdere is van de twee. De NSB-er kan het dagboek van de Jood, dat hij na enig machtsvertoon heeft bemachtigd, niet eens lezen. Deze twee mannen zijn tot elkaar veroordeeld, zo blijkt, omdat de NSB-er zijn huis aan een sterfbed heeft gekregen onder de belofte dat hij de Jood die op zolder ondergedoken zat met rust zou laten. Gaandeweg wordt ook dat de NSB-er al meerdere Joden heeft verraden aan de SD en dat hij er nog trots op is ook dat hij nu eindelijk 'legaal' geld verdiend heeft. Wij blijven met de vraag zitten hoeveel de belofte aan een sterfbed gedaan waard is voor deze domme man. Na de pauze is de situatie radicaal veranderd. Het is nu na de oorlog en er wordt jacht gemaakt op NSB-ers. De NSB-er zit nu ondergedoken bij de Jood en bagatelliseert de gruwelijke werkelijkheid van zijn eigen verraad (zeker geen 60 Joden, eerder tegen de 50) en dat van de concentratiekampen door te benadrukken dat de cijfers wel erg naar boven zijn afgerond en dat er natuurlijk wel een paar Joden te veel zijn gestorven omdat de hogere Duitse leiding niet op alles toezicht kon houden. Pijnlijk scherp komt de werkelijkheid van de afgelopen week, waarin cineast Theo van Gogh werd vermoord, ons weer op het netvlies. Leefbaar? Hoezo?
Het stuk is gemaakt naar een idee van Ischa Meijer (zoon van een Jood die het concentratiekamp overleefde) en Helmert Woudenberg (zoon van een Nederlandse SS-er die sneuvelde aan het Oostfront) die bevriend waren sinds hun schooltijd. De mannen moesten altijd smakelijk lachen om de verhalen van hun families in oorlogstijd en dat was voor hen de aanleiding om er eens een komedie over te schrijven. Door de dood van Ischa Meijer ging dit aanvankelijk niet door.
Nu wordt het toch op de plank gezet door Helmert Woudenberg (als de NSB-er) en Felix Strategier (als de Jood). Woudenberg zet de onnozelheid en kortzichtigheid van de NSB-er zeer overtuigend neer en de manier waarop Strategier met zijn accordeon een paar liedjes uit de Joodse revue speelt brengt meteen vaart in de voorstelling. Het stuk boeit van begin tot eind (al vond ik de ontknoping niet het sterkste stuk van het verhaal) en de intimiteit van het Beauforthuis versterkt de opgesloten sfeer van het ondergedoken zitten op de zolder. Overigens is er nog wel iets dat zowel Hans als mij totaal ontgaan is en dat is waarom de twee mannen in het stuk na de pauze een korte broek aan hebben (zie de foto van Hans en klikken voor vergroting).
Het thema Leefbaar is nu actueler dan ooit tevoren en de voorstelling is - hoewel over een situatie van meer dan 50 jaar geleden - nog steeds heel herkenbaar. Jammer dat deze voorstelling niet meer jonge mensen trekt dus als je de kans krijgt moet je deze voorstelling zeker gaan zien.
drie reacties
…moet zijn:
twee weken geleden!!!
(heb niet twee weken op de pont gestaan>)
berta (URL) - 08-11-’04 21:08
Stond zo’n twee weken naast Helmert op het pontje…
en volgens mij was ‘ie toen deze rol aan het instuderen!!!
(het was dat ik wist wie het is, maar anders had ik gedacht dat hij niet helemaal spoorde)
berta (URL) - 07-11-’04 22:41